Yiyip içtiklerimiz kadar insulinin zamanlaması da çok önemli. Zira glikoz ve insülin arasındaki yarış, tokluk kan şekerini belirliyor.
Aşağıdaki tabloyu Gary Schainer'in Diabetes self-management sitesinde görmüştüm. Çıktı alıp buzdolabına sabitlemiştim ki aşina olayım.
Bilgisayarım çöktüğü için çiz-çek-yayınla yapmak zorunda kaldığım fotoğraftaki tabloyu açıklamak istiyorum.
Tablo der ki;
Eğer kan şekeriniz hedeften yüksekse ve glisemik indeksi (Gİ) yüksek bir yemek yiyecekseniz insulini (bolus) yemekten 30-45 dakika önce yap. Eğer orta Gi li bir yemek yiyecekseniz insulini yemekten 20-30 dakika önce yap. Şayet düşük Gi li bir yemekse insulini yemekten 15-20 dakika önce yap.
Kan şekeriniz normalse; yüksek Gi li bir yemek için insulini yemekten 15-20 dakika önce, orta Gi li bir yemek için insulini yemekten 5 - 10 dakika önce, düşük Gi li bir yemek için insulini yemeğe başlarken yap.
Şayet kan şekeri düşükse; yüksek Gi li bir yemek için insulini yemekten 5-10 dakika önce, orta Gi li bir yemek için insulini yemeğe başlarken, düşük Gi li bir yemek için insulini yemekten 10-15 dakika sonra yap.
Yaklaşık 9 yıldır hızlı etkili insülin (humalog) kullanıyorum. Glisemik indekse bağlı olarak insülin zamanlaması yapmıyordum. Çünkü bilmiyordum. Çoğu zaman yemeğe oturduğum zaman bolus insulin yapıyordum. Bazen de yemekten sonra...
Bu tabloyu gördüğümden beri bolus zamanlamasına dikkat ediyorum. Şayet karbonhidrat sayımını doğru yapmışsam tokluk kan şekerim fazla yükselmiyor.
Neden bolustan sonra beklemek zorundayız?
Adı hızlı etkili insulin olsa da tam olarak hızlı olmayan, göreceli olarak hızlı olan insulin kullanıyoruz. Etkin olabilmesi için biraz zamana ihtiyacı var.
Bir diğer sebep de biz diyabetlilerde amylin hormonu eksikliği. Diyabetli olmayan insanlarda bu hormon sindirimle açığa çıkan glikozun kana geçiş hızını yavaşlatıyor. Bir nevi glikoz freni gibi. Bizde fren yok :)
Hal böyle olunca bize de yemek için bolus zamanlaması yapmak düşüyor. Disiplin isteyen pek de kolay olmayan bir durum ama ultra hızlı insulinler piyasaya çıkana kadar başka çare yok gibi.
Tip1 diyabetli yetişkin bu zamanlamayı yapacak iradeye sahipse de minik şeker çocuklarımız için "bolus-bekle-ye" taktiği beraberinde hipoglisemi riskine davetiye çıkarabileceği için uygun olmayabilir. Aman dikkat!
Sevgiler...
